 |
| Cảng Hàng không quốc tế Vân Đồn |
Cần trên 128.115 tỷ đồng cho hạ tầng hàng không giai đoạn 2021-2030
Chia sẻ tại tọa đàm “Huy động nguồn vốn xã hội đầu tư cảng hàng không, những bài học kinh nghiệm” diễn ra mới đây tại Quảng Ninh, ông Lê Anh Tuấn, Thứ trưởng Bộ Giao thông – Vận tải (GTVT) cho biết: “Giai đoạn 2021 -2030, nhu cầu vốn theo quy hoạch khoảng 403.106 tỷ đồng (trừ các công trình do Tổng công ty Quản lý bay Việt Nam đầu tư). Trong đó, bên cạnh nguồn vốn Tổng công ty Cảng hàng không Việt Nam (ACV) và Bộ GTVT cân đối được, vẫn cần huy động thêm khoảng 128.115 tỷ đồng đầu tư hạ tầng hàng không”.
Thực tế, nguồn vốn đầu tư từ doanh nghiệp nhà nước và ngân sách nhà nước trung ương cho lĩnh vực giao thông hiện mới đáp ứng 65,8% nhu cầu. Theo báo cáo của ACV và Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp, do ảnh hưởng nặng nề của Covid-19, nguồn thu và lợi nhuận dự kiến giai đoạn 2020-2025 của ACV giảm sút nghiêm trọng. Do đó, ACV không cân đối đủ nguồn lực đầu tư phát triển toàn bộ 21 cảng hàng không do ACV đang quản lý, khai thác. Giai đoạn 2021-2025 ACV sẽ tập trung ưu tiên nguồn lực đầu tư Cảng hàng không Long Thành giai đoạn I và các cảng hàng không như Tân Sơn Nhất, Nội Bài, Phú Bài, Điện Biên, Cát Bi…
Vì thế, huy động nguồn vốn xã hội để đầu tư kết cấu hạ tầng cảng hàng không có thể được coi là nhiệm vụ cấp thiết, đặc biệt trong bối cảnh ngành hàng không Việt Nam đang tăng trưởng vượt bậc, với mức tăng bình quân 18%/năm trong 10 năm gần đây. Theo Hiệp hội Vận tải hàng không quốc tế (IATA), thị trường hàng không Việt Nam được đánh giá phát triển nhanh thứ 5 thế giới và nhanh nhất trong khu vực Đông Nam Á. Rõ ràng, vận tải hàng không tăng trưởng cao như vậy tạo áp lực lớn lên kết cấu hạ tầng hàng không.
Ông Nguyễn Anh Dũng, Phó vụ trưởng Vụ Kế hoạch – Đầu tư (Bộ GTVT) đã đưa ra nhiều dẫn chứng, bài học kinh nghiệm quốc tế về xã hội hóa kết cấu hạ tầng cảng hàng không. Theo thống kê của ICAO, năm 2016, có 14% số cảng hàng không trên thế giới có sự tham gia của khu vực tư nhân. Riêng khu vực châu Âu, con số này là 31%.
Các quốc gia như Pháp, Đức, Trung Quốc huy động nguồn vốn từ khu vực tư nhân theo hình thức góp vốn vào doanh nghiệp cảng hàng không, song Chính phủ vẫn giữ cổ phần chi phối. Riêng nước Anh thực hiện tư nhân hóa hoàn toàn cảng hàng không. Trong khi đó, nhiều quốc gia như Mỹ, Mexico, Thổ Nhỹ Kỳ, Nhật, Ấn Độ, Philippines… huy động nguồn vốn từ khu vực tư nhân theo hình thức nhượng quyền/BOT.
Theo ông Dũng, hình thức đầu tư đối tác công – tư (PPP) phù hợp với điều kiện Việt Nam. Theo đó, có thể đầu tư toàn bộ cảng hàng không (áp dụng với cảng hàng không mà Nhà nước không cần nắm giữ) hoặc đầu tư từng công trình riêng lẻ như nhà ga hành khách, nhà ga hàng hóa… (áp dụng đối với cảng hàng không mà Nhà nước cần nắm giữ).
Tư nhân làm sân bay giúp tạo động lực phát triển
Ông Phạm Ngọc Sáu, Giám đốc Cảng Hàng không quốc tế Vân Đồn (do Sun Groups đầu tư) chia sẻ: “Việc triển khai thành công Dự án Cảng hàng không quốc tế Vân Đồn không chỉ đánh dấu sự góp mặt hiệu quả của kinh tế tư nhân trong hoạt động đầu tư hạ tầng giao thông, mà còn là động lực mạnh mẽ để Vân Đồn thu hút, huy động nguồn lực đầu tư lớn khác, thúc đẩy sự phát triển nhanh và bền vững của địa phương. Đồng thời, cũng góp phần nâng cao vị thế của Quảng Ninh, tạo ra bước ngoặt mới cho ngành du lịch và mở thêm những không gian mới cho hợp tác, phát triển du lịch, kinh tế mang tầm quốc tế”. Đây có thể coi là một hình mẫu cho hoạt động xây dựng này.
Để minh chứng, ông Sáu thông tin, năm 2015, ngân sách huyện Vân Đồn là 130 tỷ đồng, thì từ năm 2020, con số này đã vượt 1.000 tỷ đồng. Khi có yếu tố tư nhân tham gia vào hàng không, các quy định, quy trình cũng sẽ dần thay đổi theo, mở ra hành lang hỗ trợ cho ngành hàng không phát triển.
Nhận định về xu hướng các địa phương đang tranh thủ kêu gọi nguồn vốn xã hội hóa đầu tư sân bay, ông Phạm Văn Hảo, Phó cục trưởng Cục Hàng không Việt Nam khẳng định, việc các tỉnh đề xuất về quy hoạch, đầu tư cảng hàng không là xu thế, tín hiệu rất tốt. “Đầu tư sân bay không phải chỉ sau 1-2 năm là thu hồi vốn hay có lãi. Rất mừng là, dù thời gian hòa vốn có thể rất dài, nhưng đã có nhiều địa phương dám mạnh dạn đầu tư”, ông Hảo nói.
Phân tích hiệu quả tổng thể kinh tế – xã hội của cảng hàng không, lãnh đạo một số tỉnh, thành phố đang đề xuất xây mới cảng hàng không cho rằng, Nhà nước nên có cơ chế chính sách chia sẻ với nhà đầu tư. “Đầu tư sân bay, theo phương thức PPP vẫn là tốt nhất. Các tỉnh đang đề xuất xây mới cảng hàng không đều là nơi có tiềm năng và dư địa để phát triển. Tuy nhiên, Nhà nước cần có cơ chế chia sẻ doanh thu với nhà đầu tư”, ông Trịnh Xuân Trường, Chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai nói.